Stair Bhan Luimnigh sa Pholaitíocht

Bhí Éire ar cheann de na chéad tíortha san Eoraip a thug ceart vótála do mhná agus an ceart chun suí ar údaráis áitiúla agus sa pharlaimint araon.

Ghlac mná Luimnigh páirt ghníomhach sa troid ar son chearta polaitiúla na mban.

  • Limerick Women in Politics - Kathleen Clarke, Countess Markievicz, Kate O' Callaghan and Margaret Pearse, mother of Padraig Pearse (National Library of Ireland)

Íomha: Kathleen Clarke, Countess Markievicz, Kate O' Callaghan and Margaret Pearse, máthair Phádraig Mhic Phiarais (Leabharlann Náisiúnta na hÉireann)

Bliain Cearta Deonaithe do Mhná
1896 Chun suí ar bhoird caomhnóirí.
1899 Vótáil i dtoghcháin áitiúla agus suí ar chomhairlí ceantair uirbeacha agus tuaithe.
1911 Suí ar chomhairlí contae agus cathrach.
1918 Vótáil agus suí sa Pharlaimint/Oireachtas ag 30 bliain d’aois nó níos sine (bhí fir in ann vótáil ag 21 agus níos sine)
1922 Vótáil ag 21 bliain d’aois agus níos sine (comhionannas iomlán le fir)

Insíonn an staraí Sharon Slater dúinn go bhfuil Mabel Dodds, Helen Laird, Margaret Hinchey agus na deirfiúracha Eileen agus Louisa Hawkes i measc na mban a rugadh nó a chónaigh i Luimneach agus a bhí ina gceannródaithe sa réimse seo. Bhí mná Luimnigh ar nós Mary Perolz, Madge Daly, Mary Spring-Rice, Molly Clancy agus Margaret Hartney gníomhach freisin i Réabhlóid na hÉireann (1916-23).

Dá réir sin, tá mná Luimnigh an-ghníomhach sa saol poiblí ar feadh breis agus céad bliain.

Emily Crowe, Limerick City Council 1920 (seated) with her husband Timothy and daughter Gertrude (Kay Crowe, Tim Crowe and Limerick Genealogy)
Emily Crowe (ina suí) lena fear céile Timothy agus a hiníon Gertrude (Kay Crowe, Tim Crowe agus Luimneach Genealogy)
Frances Condell Mayor of Limerick 1962 (Limerick Museum)
Frances Condell, Méara Luimnigh 1962 (Íomha:Músaem Luimnigh)
Bliain Ainm An Chéad Bhean i Seilbh Oifige
1920 Emily Crowe Chun suí ar Chomhairle Cathrach Luimnigh
1921 Máire O’Donovan Chun fónamh mar Mhéara Gníomhach ar Chathair Luimnigh (rugadh i gContae Chorcaí í)
1921 Kathleen Clarke Chun suí sa Dáil
1921 Kate O’Callaghan Chun ionadaíocht a dhéanamh do dháilcheantar Luimnigh sa Dáil (rugadh i gContae Chorcaí í)
1939 Kathleen Clarke Chun fónamh mar Mhéara in Éirinn (ba í an chéad Ardmhéara ar Bhaile Átha Cliath í)
1962 Frances Condell Chun fónamh mar Mhéara ar Chathair Luimnigh
1964 Nora Wrenn Chun suí ar Chomhairle Chontae Luimnigh
1964 Kit Ahern Chun suí i Seanad Éireann
1998 Mary Jackman Chun fónamh mar Chathaoirleach ar Chomhairle Contae Luimnigh
2014 Jan O’Sullivan Chun a bheith ina Aire Rialtais
Nora Wrenn, Limerick County Council 1964 (Pic Limerick Leader)
Nora Wrenn, Comhairle Chontae Luimnigh 1964 (Pictiúir Limerick Leader)
Mary Jackman, Cathaoirleach of Limerick County Council 1998
Mary Jackman, Cathaoirleach Chomhairle Contae Luimnigh 1998.

Ó na 1960í, tá méadú leanúnach ag teacht ar líon na mban in údaráis áitiúla Luimnigh. Ar Chomhairle Cathrach Luimnigh, mhéadaigh líon na mban a toghadh ó cheann amháin i 1960, go dtí beirt i 1979 agus triúr i 1999. Ar Chomhairle Contae Luimnigh, mhéadaigh líon na mbanchomhaltaí ó cheann amháin i 1964 go dtí beirt i 1967, triúr i 1989, ceathrar i 1999 agus seisear i 2004. Ó bunaíodh Comhairle Cathrach agus Contae Luimnigh, tá méadú tagtha ar líon na mban a toghadh ó sheisear i 2014 go dtí naonúr i 2020.

San iomlán, toghadh beirt Theachtaí Dála do thoghcheantair Luimnigh: Kate O’Callaghan (1921-23) agus Jan O’Sullivan (1998-2020).

Faoi láthair, tá beirt bhan ó Luimneach san Oireachtas: Neasa Hourigan, TD do Bhaile Átha Cliath Láir agus Maria Byrne, ball den Seanad.

Stair Bhan Luimnigh sa Pholaitíocht leis an Dr Matthew Potter, Coimeádaí, Músaem Luimnigh.